Sianokiszonka jako sposób na konserwację paszy dla zwierząt gospodarskich staje się coraz bardziej powszechna względem siana. Widok sprasowanych bel na polach to już stały element polskiego krajobrazu. Jakie są powody popularności sianokiszonki, jaki sprzęt jest niezbędny do jej sporządzania oraz o czym warto pamiętać, produkując tę paszę?

Co lepsze – siano czy sianokiszonka?

W świecie hodowli bydła istnieje wiele dyskusji na temat optymalnej metody konserwacji paszy. Obecnie obie opcje, zarówno siano, jak i sianokiszonka, są popularne, jednak która jest lepsza?

Głównym argumentem na korzyść sianokiszonki są jej wartości odżywcze. Najlepsza technologia produkcji siana nie zagwarantuje paszy takiego ich utrzymania przy jednoczesnym wydłużeniu trwałości karmy jak sianokiszonka.

Ponadto siano jest bardziej niż sianokiszonka narażone na rozwój szkodliwych grzybów.

Zaletą sianokiszonki jest także to, że nie trzeba jej przechowywać wewnątrz budynku, więc miejsce to można wykorzystać inaczej.

Wydawać by się mogło, że produkcja siana jest tańsza od sianokiszonki, gdyż nie wymaga inwestycji w specjalny sprzęt. Nie jest tak do końca, ponieważ przygotowanie siana wymusza większą liczbę przejazdów ciągnika i większe zużycie paliwa.

W praktyce wiele gospodarstw korzysta z obu rodzajów paszy, jednak należy podkreślić, że ani samo siano, ani sianokiszonka nie są wystarczające, aby zapewnić właściwie zrównoważony pokarm dla bydła. Produkcja kiszonki z kukurydzy cieszyć się będzie nadal niesłabnącym zainteresowaniem, gdyż chcąc zapewnić zbilansowaną dietę dla bydła, hodowcy powinni dostarczać zarówno wysokobiałkowe pasze, takie jak sianokiszonka, jak i pasze energetyczne, do których należy właśnie kiszonka z kukurydzy.

Jakie rośliny nadają się do produkcji sianokiszonki?

Wybór odpowiednich upraw do produkcji sianokiszonki zależy od celów żywieniowych, warunków klimatycznych oraz jakości gleby. Nie każdy gatunek trawy będzie obficie rósł na słabej jakości glebie.

Trawy, takie jak życice, festulolium czy kostrzewa łąkowa, są popularnym wyborem do produkcji sianokiszonki ze względu na ich wysoką zawartość białka i łatwość fermentacji. Gatunki te mają również zdolność do szybkiego wzrostu, co pozwala na uzyskanie kilku pokosów w ciągu sezonu.

Lucerna jest ceniona za swoją wysoką zawartość białka, witamin i minerałów, co czyni ją doskonałym wyborem do produkcji sianokiszonki. Lucerna jest również łatwa w uprawie i może być wykorzystywana jako pasza dla różnych gatunków zwierząt.

W handlu dostępne są specjalistyczne mieszanki traw, które zostały opracowane z myślą o różnorodnych potrzebach rolników. Przy wyborze odpowiedniej trawy pod sianokiszonkę warto uwzględnić warunki glebowe panujące na gruntach, gdyż istnieją mieszanki dostosowane do różnych typów gleb oraz ich właściwości.

Kiedy koszenie?

Optymalny termin zbioru traw na sianokiszonkę to jej wczesna faza rozwojowa: początek okresu kłoszenia i wyrzucania wiech dominujących w runi gatunków traw.

W przypadku lucerny optymalny termin zbioru tej rośliny i jej mieszanek z trawami przypada, w zależności od rejonu Polski i przebiegu warunków pogodowych, w trzeciej dekadzie maja i pierwszej dekadzie czerwca. Ważne jest dobranie właściwego terminu zbioru lucerny, gdyż na początku fazy kwitnienia rośliny te rozpoczynają intensywne gromadzenie w swoim składzie włókna surowego.

Sianokiszonka w belach czy na pryzmie?

Sianokiszonkę można przygotowywać w balotach lub w pryzmach, jednak to bele zdominowały tę produkcję. Dlaczego jest to wygodniejsza metoda niż produkcja sianokiszonki w pryzmach? Tak przyrządzona pasza łatwiejsza jest do przechowywania, szczególnie w mniejszych gospodarstwach.

Produkcja sianokiszonki w balotach jest mniej zależna od warunków pogodowych, zielonkę na bele można kosić w kilku różnych terminach.

Baloty dzięki swym rozmiarom szybko zakiszają się, a podczas skarmiania łatwo jest je podzielić.

Dodatkowo sianokiszonka w belach nie jest narażona na takie straty spowodowane dostępem powietrza jak w silosach czy pryzmach.

Produkcja sianokiszonki w belach ma jednak także pewne wady.

Produkcja balotów wymaga specjalistycznego sprzętu, takiego jak prasa do balotowania i owijarka, więc koszt produkcji sianokiszonki obejmuje także zakup i utrzymanie maszyn takich jak prasa czy owijarka.

Baloty są bardziej narażone na uszkodzenia mechaniczne podczas transportu i przechowywania, co może prowadzić do pogorszenia jakości kiszonki oraz strat w paszy.

Do produkcji sianokiszonki w belach niezbędny jest chwytak do bel. Taki osprzęt dobrej jakości będzie minimalizował możliwość uszkodzenia balotów.

Jakościowy chwytak do transportu sianokiszonki — czyli jaki?

W asortymencie producentów sprzętu rolniczego znajdują się chwytaki do balotów, bez których ich transport i przeładunek nie są możliwe. Wybór tego sprzętu jest bardzo duży. Na co koniecznie zwrócić uwagę, wybierając chwytak do bel?

Przede wszystkim istotne jest maksymalne obciążenie urządzenia, które deklaruje producent. W zależności od tego, jakiej prasy użyto do wytworzenia bel, ważyć one mogą od 500 kg do ponad 1000 kg. Nie powinno się przekraczać deklarowanego obciążenia, bo może to prowadzić do uszkodzenia chwytaka.

Równie istotna jest bezpieczna konstrukcja tego urządzenia. Elementy, np. siłowniki, zaprojektowane muszą być w taki sposób, aby nie uszkadzały folii na powierzchni beli.

Producenci sprzętu rolniczego starają się projektować swoje wyroby tak, aby jak najbardziej ułatwiać pracę rolnikom. Przykładowo chwytaki do bel Landini, które odznaczają się precyzyjnym wykonaniem, mają dodatkowo możliwość hydraulicznego zablokowania ramion w określonej pozycji, co ułatwia manewrowanie pomiędzy dwoma sąsiadującymi belami. Podnosi to komfort pracy operatora i redukuje możliwość uszkodzenia balotów.

Chwytak do bel powinien być także dopasowany do ładowacza czołowego, z którym będzie współpracował. Przede wszystkim, jeśli planuje się pracować ładowaczem z chwytakiem do balotów, to ładowacz powinien być wyposażony w 3 lub 4 sekcje.

Należy także zwrócić uwagę na deklarowaną maksymalną wysokość pracy i nominalny udźwig ładowacza. Dzięki odpowiedniej wysokości podnoszenia prace takie jak przenoszenie balotów sianokiszonki z pola do magazynu po procesie owijania lub układanie balotów na stosach w magazynie w celu optymalizacji przestrzeni będą mogły być wykonywane sprawnie.

Landini oferuje ładowacze z maksymalną wysokością podnoszenia 2,55-4,4 m w punkcie obrotu oraz udźwigiem w zakresie 650-2700 kg, w zależności od dostępnej mocy ciągnika. Takie zróżnicowanie parametrów pozwala dopasować odpowiedni model ładowacza, który jest niezbędny w procesie przygotowywania sianokiszonki, i gwarantuje efektywną oraz bezpieczną manipulację balotami.

Produkcję sianokiszonki ułatwić sobie można nie tylko dobrej jakości sprzętem, ale także specjalnymi preparatami wspomagającymi naturalne procesy fermentacji.

Dodatki do kiszenia wspomogą konserwację

Sianokiszonki przygotowane w odpowiednich warunkach, gdy proces fermentacji przebiega bez zakłóceń, przechowywać można długo i bez problemów. Faktem jest, że rośliny motylkowe i trawy zawierają mniej cukru niż na przykład kukurydza, więc technologia produkcji sianokiszonki może być nieco usprawniona zakiszaczami bakteryjnymi dostępnymi na rynku.

Przykładowo, jeśli zielonka użyta do kiszenia była wilgotna, fermentacja nie będzie przebiegała tak, jak powinna. Można temu zaradzić i przy użyciu zakwaszających dodatków sprawić, aby bakterie mlekowe mimo wszystko rozwinęły się do odpowiedniego poziomu dzięki spadkowi pH.

Proces kiszenia sianokiszonki można przyśpieszyć, stosując wyselekcjonowane szczepy bakterii kwasu mlekowego.

Właściwe warunki przygotowywania i przechowywania sianokiszonki

Odpowiednie przygotowanie i magazynowanie sianokiszonki obejmują kilka istotnych czynników:

• Baloty sianokiszonki powinny być ściśle owinięte folią, która zapewnia szczelność i ochronę przed wpływem warunków zewnętrznych. Zaleca się owinięcie balotów sianokiszonki 4 warstwami folii. Wybierając folię o szerokości 780 mm, a nie 500 mm, obniża się liczbę obrotów stołu owijarki, a tym samym czas potrzebny do owinięcia jednego balotu.
• Baloty sianokiszonki powinny być ustawione na płaskim boku, na którym znajduje się najwięcej folii, co zapewnia stabilność i ochronę przed uszkodzeniami.
• Ważne jest, aby sianokiszonkę przechowywać w miejscu niedostępnym dla szkodników i ptaków, które mogą uszkodzić folię i wpłynąć na jakość paszy.

Produkcja sianokiszonki jest złożonym i ważnym procesem dla rolników, którzy chcą zmaksymalizować swoje zasoby paszowe. Postępując zgodnie z najlepszymi praktykami w zakresie selekcji upraw, zbiorów, konserwacji i przechowywania, rolnicy mogą produkować wysokiej jakości kiszonkę, która spełnia potrzeby żywieniowe ich.